The Lord of the Rings voorstellen zonder Sauron is niet te doen. Het is notabene de Zwarte Heerser zelf naar wie Tolkien zijn beroemde boek vernoemde. Maar laten we het, omwille van het experiment, toch proberen. Laten we ons Midden-Aarde zonder zijn verdorven antagonist eens voor de geest halen. Daarmee zou de hoofdrolspelers een boel ellende bespaard blijven. Toch?
Hobbits die hun tuintjes aanharken, de erfafscheiding uiterst nauwkeurig bijknippen en vrolijk neuriënd fris geurende was ophangen. Het zijn fijne, harmonieuze tafereeltjes. De enige overlast komt hier van bontgekleurde vlinders die weelderig het luchtruim rond de guitige halflingen binnendringen. Moeder natuur spreekt haar goedkeuring uit met rijke oogsten en alles heeft de schijn van overvloed. Dat willen de Hobbits graag zo houden. Hun enige zorg, als het al een zorg is, is het afbetalen van de hypotheek en bestendigen van het huidige welvaartsniveau. Die sores wordt ruimschoots gecompenseerd door de volle kroezen bier die wekelijks worden geschonken op de vrijmibo in café De Groene Draak.
Verderop, in een naburig land treffen we buitenaards ogende Elven; ijdel en enigszins zelfingenomen. Buitengewoon bekwaam in het boogschieten. Maar nadat je keer op keer probleemloos de roos treft, gaat de lol er snel vanaf. Als ze niet hun superioriteit konden botvieren op de Dwergen, stierven ze zonder meer van pure verveling. Over deze Dwergen kan ik overigens kort zijn: verkikkerd op alles wat glimt en blinkt hebben ze zich teruggetrokken in onderaardse vestingen om zich toe te leggen op het delven en beminnen van waardevolle edelstenen en mineralen. Tot slot zijn nog de Tovenaars vermeldenswaardig: machtige figuren met indrukwekkende gaven. Maar daar valt in dit Midden-Aarde weinig eer aan te behalen. Veroordeeld tot showbizz vermaken ze de wereld met vuurwerk en goochelshows. De rest van de tijd liggen ze knetterstoned van de halflings weed te hallucineren over een leven waarin toverkracht nuttig is en op waarde wordt geschat.
Zodra er iets te winnen en verliezen valt, ontstaan de optimale condities voor gewone mensen om buitengewone dingen te doen
Nee, zonder Sauron zouden al deze lotgevallen niet meer spanning opleveren dan een slechte soap. Het enige levensgevaar komt van het drama zelf, dat doodsaai is. En dat ruim 1000 pagina’s lang! Daar zou geen doorkomen aan zijn. Daarom: hulde aan Sauron, heer van de Ring. Dankzij hem staat er iets op het spel. En leven krijgt waarde als er iets op het spel staat. Zodra er iets te winnen en verliezen valt, ontstaan de optimale condities voor gewone mensen om buitengewone dingen te doen. De tegenkracht die Sauron is, nodigt uit het onbekende tegemoet te treden. Het scherpt zwaarden en daagt betrokkenen uit de uiterste regionen van hun kracht te ontdekken. En in die ultieme krachtmeting krijgen ze de kans de ware aard over zichzelf te leren kennen.
In contrast krijgen we de gelegenheid de werkelijkheid te scheppen waar we zo naar verlangen
Tegenkracht vertraagt. Dat ligt in zijn aard. Het zorgt voor de wrijving, de verhitting die verlangen opstookt en creatie mogelijk maakt. Kijken we vervolgens verder, dan kunnen we zien dat het vertraging is die werkelijke versnelling mogelijk maakt, dat versnelling vertraging oproept, die weer versnelling mogelijk maakt, enzovoorts. Als tempowisselingen in een eeuwige dans. De kwaliteit van het verhaal, van de dans, wordt dan ergens bepaald door hoe we ons tot de tegenkracht verhouden. Staan we aan de rand van de dansvloer en kijken we toe? Proberen we Sauron van het podium te duwen en hem uit te schakelen? Zoeken we ons eigen plekje en doen we net of hij er niet is? Misschien laten we ons vertellen hoe we moeten dansen? Of omarmen we de tegenkracht en dansen we mee, omwille van de dans, omwille van het spel, omwille van onszelf? In dat laatste schuilt de grootste kans tot versnelling. Want in contrast krijgen we de gelegenheid de werkelijkheid te scheppen waar we zo naar verlangen.
Wanneer eenmaal de stofwolken zijn neergedaald, zal de ene zich naar de Grijze Havens begeven om het wereldse de rug toe te keren. Het is dan rond. Een ander keert terug naar huis, er is nog een bestemming te vervullen. Maar beiden zijn gelouterd, vrij van de ketenen van weleer. Dus hijsen we Sauron op het schild. Zonder hem was dit alles niet mogelijk geweest.